
Na zeven maanden politieke potjesbakken wordt het regeerakkoord eindelijk gepresenteerd. Maar als je er goed naar kijkt, is dit akkoord minder een belofte van vooruitgang dan een sluipmoord op onze sociale vangnetten.
Terwijl de politici de grote lijnen uitzetten, zien wij bij vzw Wieder met lede ogen hoe de meest kwetsbaren in onze samenleving opnieuw aan de zijlijn worden gezet.
Op het eerste gezicht lijkt het akkoord een poging tot modernisering: “prikkels naar werk”, efficiëntere maatregelen en meer orde in het uitkeringsstelsel.
Maar achter deze schijnbare vernieuwing schuilt een verhaal van afbraak – een verhaal dat doet denken aan de grootste afbraakregering sinds het ontstaan van de sociale zekerheid.
Termen als “beperking van werkloosheid in de tijd” en “plafonneren van het geheel van de sociale bijstand” roepen de vraag op: voor wie zijn deze maatregelen eigenlijk bedoeld?
De harde cijfers vertellen het verhaal
Door de beperking van de werkloosheidsuitkeringen in de tijd zullen naar verwachting zo’n 90.000 mensen – zij die al jarenlang zonder werk zitten – in de bijstand terechtkomen, waar de uitkeringen nog lager liggen. En als binnen een gezin al een ander inkomen aanwezig is, vallen sommigen zelfs volledig buiten de vangnetten.
Ongehoord trouwens dat werklozen minstens een even grote financiële inspanning moeten doen dan de zogenaamde sterkste schouders.
Plus hoe gaat de regering voorkomen dat mensen wiens werkloosheid beperkt wordt niet volledig van de radar verdwijnen? Dat de groep van mensen die noch werk hebben, noch een opleiding volgen of noch begeleid worden, toeneemt zoals al gebeurde toen de inschakelingsuitkeringen voor jongeren ingeperkt werden? En tegelijk zal de besparing die men met deze maatregel voor ogen heeft, verloren gaan aan meer gezondheidskosten, een grotere belasting van sociale diensten, stijging van schulden en gerechtskosten die daaruit voortvloeien voor de gemeenschap.
Wantrouwen in de kern
Wat ons als organisatie het meest verontrust, is de toon die dit regeerakkoord uitstraalt. Het stuurt een duidelijke boodschap: er is weinig vertrouwen in de mensen die dagelijks worstelen om de eindjes aan elkaar te knopen. Het idee dat mensen in armoede niet in staat zouden zijn hun geld te beheren, wordt versterkt door voorstellen als het omzetten van een deel van het leefloon in “alternatieve vormen” – denk aan voedselbonnen of materiële hulp. Deze maatregel voelt meer als een betuttelende straf dan als echte ondersteuning. Het “plafonneren” van sociale voordelen, zogenaamd om excessen te voorkomen, negeert de harde realiteit dat een leefloon al lang niet meer toereikend is om in alle basisbehoeften te voorzien.
Een beleid zonder menselijk perspectief
Met dit akkoord laat de regering alle ambitie varen om sociale uitkeringen boven de armoedegrens te tillen. In plaats van te investeren in een systeem dat mensen daadwerkelijk uit de armoede helpt, hamert men op “prikkels naar werk” en vermeende inactiviteitsvallen. Laten we eerlijk zijn: werk zoeken kost geld. Een internetverbinding, vervoer, kinderopvang – de drempels om volwaardig deel te nemen aan de arbeidsmarkt zijn immens, zeker wanneer elke cent omgedraaid moet worden om de eindjes te halen. Deze aanpak negeert dat structurele armoede niet het gevolg is van individuele nalatigheid, maar van politieke keuzes en maatschappelijke ongelijkheden. Daarbij komt nog de dreiging van een hernieuwde kloof tussen uitkeringen en lonen. De welvaartsenveloppe – het instrument dat sinds 2008 de sociale minimumuitkeringen periodiek verhoogt – dreigt uitgekleed te worden. Wat op papier als besparingen wordt gepresenteerd, zal in de praktijk leiden tot meer gezondheidsproblemen, schulden en uiteindelijk hogere maatschappelijke kosten. De beoogde besparingen zullen immers verloren gaan aan de kosten van een groeiende armoedegolf.
De gevaren van de ‘tijdslimiet’ op werkloosheid
Het inkorten van de werkloosheidsperiode is op zich al problematisch. Onderzoek en praktijkervaringen – onder andere van het Belgisch Netwerk Armoedebestrijding – tonen aan dat mensen niet gemotiveerd raken door een verlaagde uitkering, maar juist in een vicieuze cirkel van financiële stress en sociale uitsluiting belanden. De vraag is: hoe gaat de regering voorkomen dat mensen, eenmaal over de kritieke drempel, de broodnodige hulp verliezen? De gevolgen zijn reëel: een toename van mensen die noch werk hebben, noch een opleiding volgen en die geen begeleiding krijgen om weer op de rails te komen.
Luister naar de ervaringsdeskundigen
Wij bij vzw Wieder roepen de nieuwe regering op om in direct contact te treden met degenen die dagelijks de realiteit van armoede ervaren. Alleen zij kunnen de blinde vlekken in het beleid blootleggen en aantonen welke structurele drempels hen tegenhouden. Armoede is geen abstract begrip dat met cijfers op een pagina kan worden afgedaan; het is een realiteit die de menswaardigheid ondermijnt en diepgewortelde maatschappelijke problemen veroorzaakt. Dit vereist een cultuurverandering waarin ervaringskennis evenveel gewicht krijgt als expertkennis en beleidskeuzes worden gemaakt op basis van de werkelijke noden van mensen.
Onze oproep tot actie
De keuzes die nu worden gemaakt, bepalen de leefbaarheid van onze samenleving morgen.
Dit regeerakkoord biedt dan ook volgens ons geen antwoord op armoede – het verergert de problematiek juist. We mogen de alarmklokken niet negeren. In plaats van te besparen op sociale bescherming, moeten we investeren in een systeem dat mensen ondersteunt, beschermt en de weg naar een waardig bestaan effent. Wij benadrukken daarom dat er absoluut niet bespaard mag worden op de sociale bescherming, die jaarlijks honderdduizenden gezinnen helpt de armoede te overwinnen. Een stabiel inkomen vormt immers de broodnodige basis voor een menswaardig bestaan.
Daarom zullen we ons dan ook als organisatie niet laten afleiden door kortetermijnbesparingen en onrechtvaardige beleidskeuzes. Onze stem is krachtig, onze strijd onverzettelijk en onze vastberadenheid onwankelbaar. We zullen nooit toelaten dat mensen in armoede uit de boot vallen.
Laten we de daarom discussie aangaan, de feiten onder de loep nemen en samen strijden voor een toekomst waarin armoede niet langer door bureaucratische bezuinigingen wordt verergerd, maar waarin echte steun en solidariteit hand in hand gaan.
Reactie plaatsen
Reacties